Każdy przypadek ma swoje cechy szczególne. Mogą one mieć wpływ na jego ocenę przez urzędy, sądy i inne instytucje. Zaleca się kontakt z adwokatem niemieckim (Rechtsanwalt) dopuszczonym do wykonywania zawodu.
W zamyśle ustawodawcy granicą wypłacania Kindergeld jest usamodzielnienie się dziecka. Przyjęto więc 18. rok życia jako taką cezurę. Jednak praktyka pokazuje, że w tym wieku rzadko kto utrzymuje się sam.
Kindergeld jako wypłacane co miesiąc świadczenie państwowe został wprowadzony, aby osobom podlegającym obowiązkowi podatkowemu (niekoniecznie płacącym podatki!) udostępnić środki do zapewnienia dziecku minimum egzystencjalnego. Stąd zasadnicza granica 18 lat. Jednak wiadomo, że utrzymanie dzieci zazwyczaj nie kończy się na osiągnięciu przez nie pełnoletności, a wykształcenie wymaga zazwyczaj co najmniej paru lat dodatkowej nauki lub praktyk. Dlatego też możliwe jest pobieranie zasiłku na dorosłe dzieci. Górną granicę stanowi 25. rok życia dziecka. Nie dotyczy ona wyłącznie dzieci niepełnosprawnych.
Dzieci bez pracy między 18. a 21. rokiem życia
W przypadku nieuczących się i niepracujących młodych dorosłych (18-21 lat) wymagane jest zameldowanie się dziecka jako osoby szukającej zatrudnienia w niemieckim urzędzie pracy (Arbeitsamt). Sporo przemawia za tym, by zgłoszenie w polskim urzędzie pracy traktować na równi z zameldowaniem w urzędzie pracy w Niemczech.
Pozy tym zarejestrowane jako bezrobotne dzieci nie mogą osiągać znaczących dochodów własnych – tu obowiązują niemieckie kryteria finansowe, więc w przypadku dziecka mieszkającego w Polsce należałoby dopasować je do krajowych realiów.
Dzieci w trakcie wykształcenia zawodowego
Do tej grupy zaliczają się zarówno osoby w trakcie szkół zawodowych, liceów, jak i studenci.
Ważny jest cel wykształcenia, więc pojedyncze etapy kształcenia (np. szkoły średnie), które same w sobie mogą uprawniać do pracy w danym zawodzie, nie muszą oznaczać, że kolejne etapy (np. szkoły wyższe) wykluczają uznanie dziecka w ramach Kindergeld.
WAŻNE! Okresy orientacji zawodowej, tzn. okresy, w których dziecko dopiero szuka przyszłego zawodu, nie uprawniają do uwzględniania dziecka w ramach zasiłku.
Szkoła
Wykształcenie szkolne jest jako takie akceptowane, jeśli odbywa się w szkołach publicznych lub według analogicznych reguł. Istotne są też treści przekazywane – muszą odzwierciedlać treści nauczane w szkołach publicznych.
Ważniejszy niż forma wykształcenia jest jego cel – musi być to państwowo uznany egzamin.
Liczą się zarówno szkoły wieczorowe, jak i studia zaoczne, o ile są kończone w ramach pracy nad osiągnięciem celu nabycia konkretnego zawodu. Istotny jest program tego typu szkół i instytucji, fakt udziału w wykładach/lekcjach itd. Zdarza się, że trzeba dostarczyć kasie rodzinnej dokumentację i zaświadczenie ze szkoły (Schulbescheinigung) o pobieraniu w niej nauki przez dziecko.
Cel: zdobycie zawodu
Celem wykształcenia jest zdobycie zawodu, więc nie jest ważne, ile do ociągnięcia go potrzebnych jest poziomów wykształcenia. Nie trzeba ograniczać się do minimum. Tak więc uznawane jest również wykształcenie zdobywane przez dziecko, które w międzyczasie pracuje na pół etatu.
Przy przyznawaniu (bądź nie) Kindergeld istotne jest bowiem zawsze pytanie, czy utrzymanie dziecka wciąż w wyraźny sposób obciąża materialnie uprawnioną osobę.
Jeśli chodzi o wykształcenie, to nie musi to być pierwsze wybrane wykształcenie zawodowe, uznawane są wykształcenia w innych zawodach – plany dziecka mogą się bowiem zmieniać. Jedynym ograniczeniem jest wtedy granica dochodu, jaki może osiągać dziecko.
Uznane mogą być także w celu nabycia zawodu praktyki, wolontariaty lub szkolenia w ramach zawodów niereglamentowanych przepisami, a także kursy językowe, zarówno w kraju (czyli w Niemczech), jak i za granicą (np. w Polsce) oraz okresy aplikacji o pracę.
WAŻNE! Do jednej z form zdobywania zawodu można jak najbardziej zaliczyć studia w szkołach pomaturalnych, wyższych i na uniwersytetach.
Kindergeld nie jest płacony podczas urlopu dziekańskiego, chyba że ten jest wzięty ze względu na chorobę i studia mają być podjęte, jak tylko osoba studiująca wróci do zdrowia.
Dzieci w okresach przejściowych
Okresy do 4 miesięcy pomiędzy poszczególnymi etapami wykształcenia nie wykluczają pobierania Kindergeld. Liczy się okres czterech miesięcy od początku pierwszego miesiąca kalendarzowego po miesiącu, w którym dane wykształcenie się zakończyło (przykład: koniec roku szkolnego 22 czerwca, okres 4 miesięcy zaczyna biec od 1 lipca i kończy się z upływem 31 października).
Jeśli przerwa pomiędzy poszczególnymi etapami wykształcenia będzie trwała więcej niż 4 miesiące, Kindergeld nie będzie przysługiwał. Możliwe jest uznanie dłuższej przerwy z tytułu bezrobocia dziecka (punkt aa) lub z powodu niemożności znalezienia miejsca wykształcenia (punkt dd poniżej).
Dzieci czekające na miejsce wykształcenia
Dzieci, które starają się bezskutecznie o miejsce wykształcenia, mogą zostać uwzględnione we wniosku o Kindergeld do 25. roku życia. Istotna jest w tym wypadku wola podjęcia nauki konkretnego typu.
WAŻNE! Czekaniu na miejsce wykształcenia nie stoi na przeszkodzie fakt wykonywania pracy zarobkowej przez dziecko, nawet na pełnym etacie.
Wola podjęcia konkretnego rodzaju wykształcenia musi być jako taka uznana przez urząd. Musi jednak chodzić o wykształcenie, które dane dziecko obiektywnie jest w stanie rozpocząć i skończyć – czyli nie może być to wykształcenie, którego warunków podjęcia dziecko nie spełnia.
Wola podjęcia wykształcenia musi się odnosić do konkretnego rodzaju wykształcenia.
Wykształcenia nie można podjąć w sensie przepisów o uznaniu dzieci niemogących podjąć wykształcenia, jeśli w okresie 4 miesięcy dany etap wykształcenia nie może być rozpoczęty ze względu na brak miejsc.
Wola podjęcia nauki na danym etapie musi wynikać z dokumentów dostarczonych (podania, ogłoszenia, pozostała korespondencja).
Służba cywilna, wolontariaty
Różne rodzaje służby cywilnej i wolontariatu uznane są w prawie niemieckim jako powody do uznania dziecka w ramach Kindergeld. W zależności od tego, na ile podobne środki zaangażowania społecznego w systemie polskim będą podobne do środków wymienionych w przepisach o Kindergeld, można argumentować, że dzieci zajęte pracą w ramach tego typu projektów powinny być uwzględnione w ramach zasiłku rodzinnego.
Kwestia zarobków dzieci
Kwestia zarobków jako takich ani ich wysokości nie odgrywa roli samej w sobie do momentu, w którym dziecko uwzględniane przy Kindergeld nie skończyło jeszcze jednego wykształcenia zawodowego lub akademickiego (w ramach reglamentowanych przepisami publicznymi).
W takich przypadkach zalicza się dochód od następujących granic:
- zajęcie zarobkowe nie przekraczające 20 godzin pracy tygodniowo (ważna jest średnia roczna),
- alternatywne wynagrodzenie w ramach wykształcenia zawodowego (Ausbildungsdienstverhältnis),
- tzw. ograniczone zajęcie zarobkowe (geringfügiges Beschäftigungsverhältnis) – aktualnie określa się takim terminem w Niemczech prace, które nie przekraczają dochodu 450 euro brutto miesięcznie, czyli Minijob. Jest to konstrukcja związana z niemieckim systemem podatkowym i ubezpieczeń społecznych, więc zastosowanie tego przypadku do realiów polskich jest wykluczone.
Poza tym muszą być spełnione inne warunki przepisów o Kindergeld, czyli dziecko nie może przekroczyć 25. roku życia, musi być w trakcie zdobywania wykształcenienia prowadzącego do zdobycia zawodu lub znajdować się w okresie przejściowym, czekać na miejsce wykształcenia lub być zarejestrowane jako osoba bezrobotna do 21. roku życia (choć w tej ostatniej grupie będzie trudno o zastosowanie przepisów o granicach dochodowych – poza dochodami z wynajmu lub rent).
W ramach uwzględniania dochodów rozpatruje się poszczególne miesiące, więc dochody z jednego miesiąca mogą wykluczać w danym miesiącu roszczenia o Kindergeld. Istnieją jednak możliwości modyfikacji tej zasady.
Formularze do Kindergeld
Formularze do Kindergeld, niektóre także po polsku, znajdą Państwo na stronie internetowej Arbeitsagentur.
